Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, genel olarak cinsel etkinlik esnasında vücut sıvıları ve ciltteki mukoza yüzeylerinin temasıyla bulaşır. Korunmasız cinsel ilişki sonucu CYBE bulaşması oldukça yaygın bir durumdur.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2016 yılında Avrupa Bölgesi’ndeki 53 ülkenin 51’inde cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan sadece biri olan HIV enfeksiyonu teşhisi alan kişi sayısı 160.450 civarındadır.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların tüm bulaş yolları aşağıdaki gibidir;
Not: Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonların her birinin ayrı geçiş özellikleri bulunur. Bu bölümde geçiş yolları genel olarak yazılmıştır.
- Korunmasız Cinsel İlişki
Korunmasız anal, oral ve vajinal ilişkide prostat sıvısı, meni, rektal ve vajinal sıvılarının partnerler arası geçişi ile bulaşır.
- Kontrol Edilmemiş Kan, Kan Ürünleri ve steril olmayan kanla temas eden gereçlerin kullanımı.
Enjektör, jilet, tıraş bıçağı gibi doğrudan kanla teması olan malzemelerin ortak kullanımı kan dokusu içindeki enfeksiyonların bulaşmasına neden olabilir. Bunun yanı sıra kan ve kan ürünleri nakli, doku nakli ve organ naklinde CYBE kontrolü yapılmamış ürünlerin kullanılması da bulaşmaya neden olabilir.
- Anneden Bebeğe Doğrudan Geçiş
CYBE’dan bazıları gebelik döneminde, doğum esnasında ya da doğumdan sonra anne sütü ile bebeğe geçebilir.
Bakterilerin neden olduğu cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ( Gonore, Klamidya, Sifiliz vb.) antibiyotik kullanımı ile tamamen tedavi edilebilir. Ancak Hepatit B ve HIV enfeksiyonu kronik bir tedaviye sahipken HPV’nin semptomatik tedavisi varken bilenen kesin bir tedavisi yoktur. HIV, HPV ve Sifiliz vücuda yerleşmiş olsa dahi uzun süreler bir belirti vermeyebilir ve klinik muayene ile teşhis edilmeleri zordur. Bu nedenle herhangi bir belirti olmasa da en az yılda 1 kere veya riskli temaslardan sonra uygun aralıklarda test yaptırarak CYBE farkındalığına sahip olmak sizin ve partnerinizin cinsel sağlık ve üreme sağlığı için önemlidir.
Olası CYBE Belirtileri
– Genital bölge, oral bölge veya anüs bölgesinde şişlik, yara, kızarıklık ve kaşıntılar
– İdrar yaparken yanma ve acı hissi
– Penis, vajina ve anüste akıntı ya da kaşıntı
– Vajina ve anüste olağan dışı kanama, renkli ve kötü kokulu akıntı
– Alt karın bölgesinde ağrı
– Kasık ve civarında ağrılı, şiş lenf düğümleri
– Ağrılı cinsel ilişki
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı en etkili korunma yöntemi sürekli ve doğru kondom kullanımıdır.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı en etkili korunma yöntemi sürekli ve doğru kondom kullanımıdır. Bazı enfeksiyonlar, bakteri veya parazit taşıyan vücut sıvılarının mukoza yüzeyine teması ile bulaşır. Bariyer oluşturarak vücut sıvılarının partnerin mukoza yüzeyine temasını engelleyen kondom bu enfeksiyonlara karşı koruyucudur. Bunun yanı sıra enfekte olmuş cilt ve mukozaya temas ile bulaşan genital uçuk (Genital Herpes), HPV (İnsan papilloma virüsü) ve frengi gibi enfeksiyonlara karşı kısmen de olsa koruma sağlar.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların teşhis ve tedavisi için birinci basamak sağlık kurumlarına başvurabilirsiniz. Göçmen Sağlığı Merkezleri, Göçmen Sağlığı Eğitim Merkezleri, Aile Sağlığı Merkezleri, ve Toplum Sağlığı Merkezlerinde ayakta muayene ve teşhis için basit testler yaptırabilir, bazı enfeksiyonlar için tedavi alabilir ve kondom edinebilirsiniz. Bunun yanı sıra HIV ve bazı diğer enfeksiyon tanı testleri ile ücretsiz kondom temini için CSÜS sağlık hizmeti alınabilecek diğer merkezlere de başvurabilirsiniz.
Daha kapsamlı muayene, tanı ve tedavi için ikinci basamak sağlık kurumu olan devlet hastaneleri ve özel hastanelerin, özel tanı ve tedavi merkezlerinin jinekoloji, üroloji, dermatoloji, enfeksiyon hastalıkları polikliniklerine başvurabilir, CYBE ile ilgili tüm tarama testlerini yaptırabilirsiniz.
İleri düzeyde bir tedaviye ihtiyaç duyuyorsanız üçüncü basamak sağlık merkezleri olan eğitim ve araştırma hastanelerine başvurabilirsiniz.
Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar
Sık görülen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların bazıları aşağıdaki gibidir;
- FRENGI (SIFILIZ)
- BELSOĞUKLUĞU (GONORE)
- HEPATIT B
- GENITAL SIĞILLER (HPV)
- GENITALHERPES
- HIV (HUMMAN IMMUNODEFICIENCY VIRUS)
- AIDS NEDIR?
- HIV’IN EVRELERI
- HIV OLASI BELIRTILERI
- HIV
- TANI VE TEDAVI
Korunma Yolları
HIV’den korunmak için bulaşma yolları dikkate alınmalıdır. Anneden bebeğe geçişini engellemek için mutlaka uzmanlardan tıbbi destek ve danışmanlık alınmalıdır.
Damar içi madde kullanımı ve enjeksiyonlarda mutlaka steril iğneler kullanılmalı, iğneler başka kişilerle paylaşılmamalıdır.
HIV’den korunma en önemli yöntem sürekli kondom kullanımıdır . Tek eşlilik durumunda kondom kullanımına gerek olmadığı düşüncesi yaygındır ancak tek eşlilik bir koruma yöntemi değildir. Partnerin HIV taşımadığından emin olunduğunda virüs ile karşılaşma riskini azaltır.
HIV ile Yaşam
HIV/AIDS farkındalığı üzerine çalışan üniversitelere bağlı eğitim ve araştırma merkezleri, belediye ve sağlık bakanlığı onaylı diğer toplum sağlığı kurumları, HIV farkındalığı üzerinde çalışan bazı sivil toplum kuruluşlarının destek merkezleri ve Hizmet Birimlerinde HIV tanısı almış kişiler için HIV ile yaşam danışmanlığı verilmektedir.
HIV ile yaşam danışmanlığı;
– tanı sonrası tedavi sürecine yönlendirme
– eğitim ve iş hayatı, aile çevresindeki zorluklarla mücadele için psiko-sosyal destek
– sosyal dışlanma ve ayrımcılığa maruz kalınması durumunda hukuki destek gibi süreçleri içerir.
